Wind- en zonne-energie

Op 9 februari 2023 heeft de gemeenteraad een besluit genomen over de opwek van duurzame energie. Vijfheerenlanden heeft aan de regio (RES U16) het bod gedaan om 0,072 TWh op te wekken. Door maximale inzet van de zon op het dak, via het Versnellingsprogramma Zon op Dak, kan de gemeente Vijfheerenlanden het bod waarschijnlijk geheel invullen met de huidige 3 windturbines in Vianen en zonnepanelen op daken. Daarnaast zet de gemeenteraad, voor de toekomst na 2030, in op extra onderzoek in enkele zoekgebieden wind om samen met inwoners van zo’n gebied te komen tot ontwikkeling van extra windturbines.

In dit onderzoek wordt gekeken of er een vierde windturbine kan komen bij windpark Autena (zoekgebied 12). Als het bij Autena niet kan, kijken we naar zoeklocaties 14 en 10. Daarom worden de gebieden Zijderveld (14) en Tienhovenseweg (10) ook via een project-m.e.r. (milieu effect rapportage). onderzoek nader bekeken. Onder andere om geen tijd te verliezen en zelf regie te blijven voeren op dit thema, worden de drie zoeklocaties gelijktijdig via een project m.e.r. onderzocht samen met omwonenden van een zoekgebied.

Enerzijds om er zeker van te zijn dat het bod aan de RES U16 regio altijd gehaald wordt en anderzijds om er zeker van te zijn dat de gemeente zelf de regie kan blijven voeren in de zoekgebieden. Zo neemt Vijfheerenlanden haar verantwoordelijkheid voor een duurzame toekomst.

Beleidskader energietransitie

Ook is het beleidskader energietransitie vastgesteld. Hierin staat waarmee bij opwek van windenergie en zonne-energie rekening moet worden gehouden. Denk bijvoorbeeld aan afstanden tot woonkernen, verplichte onderzoeken om gezondheidsrisico’s te voorkomen. Deze kaders vormen de basis voor het vervolgonderzoek, de project-m.e.r. naar de drie locaties.

Voortraject

In de periode van 2019 tot 2022 is gekeken welke gebieden in de gemeente in aanmerking kwamen voor windenergie. Er is op de kaart van Vijfheerenlanden gekeken naar wettelijke normeringen en belemmeringen. Denk aan stiltegebieden, omwonenden, natuur, infrastructuur, aansluitbaarheid op het energienet en nog veel meer. Als al deze factoren op de kaart worden weergegeven als beperking, dan bleven er 14 locaties over waar windturbines technisch en wettelijk in eerste instantie mogelijk zijn. Daarbij plaatsen we windturbines het liefst langs infrastructuur (wegennet) om het gebied optisch en qua geluid minder te belasten. Zie voor nadere uitleg het VHL-plein van 18 februari 2021 (Deze link gaat naar een externe website).

Inwoners betrekken

In de afgelopen jaren hebben inwoners op verschillende manieren mee kunnen denken en praten. Zo organiseerden we een energiecongres en bijeenkomsten, hielden we webinars tijdens de coronamaatregelen en zijn er twee enquêtes gehouden. De meest recente enquête was de Participatieve Waarde Evaluatie (PWE). Hierin konden inwoners op de stoel van de bestuurder zitten en aangeven wat zij bij het belangrijkste vonden. Deze inbreng is verzameld en verwerkt in het uiteindelijke voorstel aan de gemeenteraad.

Locaties onderzocht

De 14 zoeklocaties zijn door Antea onderzocht in de plan-MER (Milieu Effect Rapport). Hierin is gekeken naar het mogelijke effect van windturbines op mens, natuur en energie. Hier kwamen verschillende scores uit. Locaties Zijderveld (14) en Tienhovenseweg (10) scoorden relatief goed. Daarom worden deze verder onderzocht. Windpark Autena (12) scoort minder goed. Toch wil de gemeenteraad graag deze locatie ook onderzoeken. Daar staan al 3 windturbines en de gemeente wil windturbines zo veel mogelijk bij elkaar zetten. Mocht het geen goede locatie blijken, dan wordt dit na de project-m.e.r. voor iedereen duidelijk.

Versnellingsprogramma Zon op Dak

Voor het realiseren van deze bijdrage aan de RES tot 2030 wil de gemeente zoveel mogelijk de potentie voor zonnepanelen op daken benutten. De potentie voor zonnepanelen op daken is groot. De gemeente Vijfheerenlanden zet al verschillende stappen om meer zonnepanelen op daken te stimuleren. Zo zijn er meerdere collectieve inkoopacties georganiseerd, zijn er diverse informatiebijeenkomsten geweest voor inwoners en ondernemers en informeert de gemeente via multichanneling. Belangrijke informatie voor particulieren is te vinden via Jouw Huis Slimmer (Deze link gaat naar een externe website). Daarnaast werkt zij in regionaal RES-verband aan een afwegingskader voor zon op dak. Via de Duurzame Daken Kansenkaart (Deze link gaat naar een externe website) kunt u zien of uw dak geschikt is voor zon (en wellicht beplanting of waterberging). Zon=geel op dak/beplanting=groen op dak/water=blauw op dak.

Toch blijkt het realiseren van meer zonnepanelen op dak niet altijd gemakkelijk. In de praktijk zijn er verschillende belemmeringen, denk bijvoorbeeld aan een ongeschikte dakconstructie, een onrendabele business case of andere prioriteiten van de dakeigenaar. Maar welke oplossingsrichtingen zijn er? En hoe kunnen dakeigenaren verder gestimuleerd worden? Vandaar dat de gemeente Vijfheerenlanden aan de slag is gegaan met een Versnellingsprogramma Zon op dak.

In het versnellingsprogramma wordt eerst de potentie voor zonnepanelen op daken beschreven. Er komen verschillende belemmeringen, maar ook mogelijke oplossingsrichtingen aan bod. Dit programma richt zich met name op de grote daken (waar minimaal 45 zonnepanelen op kunnen omdat het dan meetelt voor het gedane RES-bod) binnen de gemeente. Vijfheerenlanden legt waar mogelijk zonnepanelen op de gemeentelijke gebouwen. Momenteel wordt een routekaart verduurzaming van ons maatschappelijk vastgoed opgesteld. Daarnaast volgt de gemeente ook de landelijke ontwikkelingen op de voet.

Veel gestelde vragen

Wat is de Regionale Energie Strategie?

In 2019 is het Klimaatakkoord gesloten (in vervolg op het klimaatakkoord van Parijs in 2015). Dit is erop gericht om de opwarming van de aarde niet meer dan 1,5 ⁰C te laten stijgen in het jaar 2100. Het belangrijkste om dat doel te halen is de CO2-uitstoot in 2030 met 49% te verminderen (en in 2050 met 95%). Om invulling te geven aan de afspraken uit het Klimaatakkoord is de Regionale Energie Strategie (RES) gestart. Nederland is opgedeeld in 30 regio’s. Deze regio’s onderzoeken met elkaar waar en hoe grootschalige duurzame elektriciteit opgewekt kan worden via zon en wind en wat een efficiëntie verdeling is van regionale warmtebronnen.

Gemeente Vijfheerenlanden is onderdeel van Regionale Energiestrategie U16. Hierin zitten de provincie, de 16 Utrechtse gemeenten en 4 waterschappen.

Meer informatie is te vinden op de website Energieregio Utrecht (Deze link gaat naar een externe website).

Waarom alleen maar wind- en zonne-energie?

In het Klimaatakkoord is bij het onderdeel elektriciteit afgesproken dat de RES zich voor 2030 richt op de huidige bewezen en toepasbare technieken, en dat zijn wind- en zonne-energie. Met deze technieken is grote opschaling mogelijk die nodig is voor de doelstellingen van 2030.

Ondertussen worden andere technieken verder onderzocht voor de periode na 2030. We horen bijvoorbeeld steeds meer geluiden over kernenergie en waterstof.

Bij waterstof is het belangrijk om te weten dat waterstof slechts een energiedrager (dus een soort accu) is, en geen energiebron. Er is duurzame energie (bijvoorbeeld zon of wind) nodig om groene waterstof op te wekken.

Ook kernenergie komt vaker terug. Dit is iets waar op landelijk niveau naar gekeken wordt. Onderzoeken en het vergunningstraject hiervan hebben een lange doorlooptijd. Dit duurt te lang om voor 2030 gerealiseerd te zijn. Daarmee kan het dus nog niet aan de klimaatdoelen van 2030 bijdragen. Ook gaat kernenergie gepaard met hoge kosten waardoor er erg lastig een haalbare businesscase te vinden is.

Het is ook mogelijk dat er nog andere innovaties zullen ontwikkelen in de komende 10 jaar. Die zouden dan na 2030 ook kunnen worden ingezet.

Waarom zetten we niet alle windturbines op zee?

Om voldoende duurzame energie te kunnen produceren heeft Nederland windturbines op zee én op land nodig. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat er in 2030, 49 TWh wind op zee + 35 TWh wind en grootschalig zon op land gerealiseerd moet zijn. Onder grootschalig zon op land vallen zowel de grote zoninstallaties (meer dan 45 zonnepanelen) op grote daken en zonnevelden. Er is dus zeker ook veel aandacht voor wind op zee.

Waarom zetten we de waterkrachtcentrale in de Stuw Hagestein niet in?

Deze waterkrachtcentrale levert maximaal 3 Megawatt op. Er wordt wel naar gekeken, maar het is lastig om 90 cm verval te creëren die nodig is voor waterkracht. Daarnaast speelt de getijdewerking een grote rol, net als mogelijke vissterfte, waardoor dit vooralsnog geen belangrijke bijdrage kan leveren aan het RES-bod.